Luật Đầu tư số 61/2020/QH14 được thông qua tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV ngày 17/6/2020 và có hiệu lực từ ngày 01/01/2021 (trừ Khoản 3 Điều 75 và Khoản 2 Điều 76 Luật Đầu tư số 61/2020/QH14 ngày 17/6/2020 là có hiệu lực từ ngày 01/09/2020).
Luật Đầu tư số 61/2020/QH14 được ban hành với mục tiêu cơ bản là nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả thu hút đầu tư phù hợp với quy hoạch, định hướng phát triển ngành, lĩnh vực, địa bàn, trên cơ sở bảo đảm an ninh, quốc phòng, phát triển bền vững và bảo vệ môi trường; tiếp tục bảo đảm thực hiện đẩy đủ, nhất quán quyền tự do kinh doanh của người dân, doanh nghiệp trong những ngành, nghề mà Luật không cấm, đồng thời tháo gỡ vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh.
Trên cơ sở đó, Luật Đầu tư số 61/2020/QH14 có 05 nhóm điểm mới nổi bật sau:
- Về phạm vi điều chỉnh và nguyên tắc áp dụng Luật Đầu tư số 61/2020/QH14: Nhằm khắc phục những bất cập, chồng chéo giữa các Luật liên quan đến đầu tư kinh doanh, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, Luật này đã phân định rõ phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc áp dụng Luật Đầu tư và các Luật có liên quan.
- Về ngành, nghề đầu tư kinh doanh: Luật đã bổ sung hoạt động “kinh doanh dịch vụ đòi nợ” vào Danh mục ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh; cắt giảm 22 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện bất hợp lý, gây cản trở quá trình gia nhập thị trường của người dân, doanh nghiệp. Danh mục ngành, nghề tiếp cận thị trường của nhà đầu tư nước ngoài được xây dựng theo cách tiếp cận “chọn bỏ” nhằm nâng cao tính minh bạch, khả thi trong việc áp dụng cam kết về mở cửa thị trường của Việt Nam theo các FTA thế hệ mới. Ngoài ra, Luật bổ sung các quy định đối với danh mục ngành nghề cấm đầu tư ra nước ngoài và danh mục ngành nghề đầu tư ra nước ngoài có điều kiện.
- Về ngành, nghề và chính sách ưu đãi đầu tư: Luật đã sửa đổi, bổ sung một số ngành, nghề ưu đãi đầu tư nhằm bảo đảm thu hút đầu tư có chọn lọc, chất lượng và bổ sung quy định cho phép Thủ tướng Chính phủ áp dụng ưu đãi đặc biệt để tạo cơ chế, chính sách đủ sức hấp dẫn, kịp thời thu hút dòng vốn FDI đang dịch chuyển nhanh chóng trong bối cảnh hiện nay. Đồng thời, Luật cũng bổ sung thêm hình thức ưu đãi đầu tư mới: “Khấu hao nhanh, tăng mức chi phí được trừ khi tính thu nhập chịu thuế”, bên cạnh 03 hình thức ưu đãi đã được quy định tại Luật Đầu tư 2016.
- Về thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư và thực hiện dự án đầu tư, Luật này đã hoàn thiện một số nội dung theo hướng:
Một là, phân định rõ nguyên tắc, điều kiện áp dụng từng hình thức lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất, gồm: (i) đấu giá quyền sử dụng đất; (ii) đấu thầu lựa chọn nhà đẩu tư; (iii) chấp thuận nhà đầu tư, chủ trương đẩu tư theo Luật Đầu tư.
Hai là, áp dụng thổng nhất thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư đối với các dự án xây dựng nhà ở và đô thị để tránh trùng lặp về thẩm quyền, thủ tục chấp thuận đầu tư đối với các dự án này.
Ba là, phân cấp cho UBND cấp tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án sân gôn, dự án có quy mô vốn 5.000 tỷ đồng trở lên; không áp dụng thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án của cá nhân, hộ gia đình.
Bốn là, mở rộng quyền tự chủ của nhà đầu tư trong quá trình thực hiện dự án đầu tư (như quyền chia, tách, sáp nhập, chuyên nhượng, điều chính dự án….).
Năm là, điều chỉnh quy định về nơi nộp hồ sơ dự án đầu tư; Theo đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư là đầu mối tiếp nhận hồ sơ đối với các dự án thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ.
Ngoài ra, Luật đã bổ sung quy định giao Chính phủ quy định chi tiết các hình thức đầu tư mới nhằm bảo đảm thích ứng với các mô hình, phương thức tổ chức kinh doanh mới đang phát triển nhanh chóng dưới tác động của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4.
– Về quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư: Luật đã hoàn thiện các công cụ cần thiết nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đầu tư, bảo đảm an ninh, quốc phòng; góp phần hạn chế tình trạng chuyển giá, trốn thuế và xử lý các trường hợp đầu tư chui, đầu tư núp bóng.
