Chiều 30/5, tại phiên thảo luận của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành, Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan đã có phát biểu làm rõ một số vấn đề.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT nhìn nhận chúng ta đang tiếp cận một nền kinh tế thị trường, với 3 câu hỏi của nguyên lý kinh tế từ 500 năm trước đây. Đó là sản xuất cái gì, sản xuất cho ai, sản xuất như thế nào?

Ba vấn đề này vẫn là quyết định trong điều hành của quản trị của nền kinh tế của một quốc gia. Do đó, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu rõ, trong điều kiện bất định và khó lường hiện tại, cần thiết phải minh định lại những thuật ngữ, khái niệm, nội hàm trong quy định pháp luật, từ quy hoạch tích hợp, điều chỉnh quy hoạch từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên.

Quy hoạch sản phẩm nông nghiệp là vấn đề đoàn giám sát đặt ra khi ta không có quy hoạch này. Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, chúng ta bỏ quy hoạch sản phẩm, trong đó bỏ quy hoạch sản phẩm nông nghiệp là bước tiến rất lớn.

“Lĩnh vực nông nghiệp là lĩnh vực mở. Với một sản phẩm nông sản, chúng ta vừa là người bán, đồng thời vừa là người mua. Chúng ta muốn quy hoạch thị trường để vươn xa thì cùng lúc các quốc gia cũng hướng tới thị trường đó”, ông Hoan nhìn nhận.

Liên quan đến các quy hoạch sản phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp, Bộ trưởng cho rằng bỏ quy hoạch sản phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp là một bước tiến lớn. Trong điều kiện thị trường ngày càng mở và bất định, đặc biệt với những diễn biến khó lường như trong dịch bệnh COVID-19 vừa qua, khó có được đẩy đủ dữ liệu để đưa ra quyết định quy hoạch hoặc đề ra các chỉ số, chỉ tiêu một cách cứng nhắc.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, chúng ta phải từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp. Việc quy hoạch từng vùng sinh thái để định hình được chiến lược đầu tư, chiến lược hỗ trợ tạo ra hệ sinh thái ngành hàng.

Trước sự thay đổi nhanh chóng của khoa học, công nghệ, thị trường, không thể có quy hoạch bao phủ hết toàn bộ.

“Nếu chúng ta có quy hoạch cứng thì chuyện gì sẽ xảy ra? Thứ nhất, chúng ta có thể bảo hộ được tất cả các sản phẩm nông nghiệp trong vùng quy hoạch hay không? Thứ hai là, những sản phẩm nằm ngoài vùng quy hoạch thì có hợp pháp để đưa ra thị trường được không? Nếu chúng ta xem quy hoạch là một kế hoạch cứng của nhà nước thì nhà nước chỉ bảo trợ những sản phẩm nằm trong quy hoạch, còn một phần sản phẩm bị xem là bất hợp pháp vì không nằm trong kế hoạch của nhà nước”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, trong chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn thì cần khẩn trương hình thành các hệ thống sinh thái ngành hàng và trên thế giới họ tiếp cận tư duy thị trường thông qua những thiết chế xã hội để mà dẫn dắt định hướng phát triển của từng ngành hàng, bớt dần sự can thiệp của nhà nước một cách phi thị trường.

Nhà nước chỉ hỗ trợ thông qua thông tin thị trường, khoa học công nghệ, tư vấn… cho người nông dân. Tập thể sản xuất những ngành hàng phải tự vận động bằng “bàn tay phía sau của nhà nước” chứ không phải “bàn tay phía trước của nhà nước”.

“Có chuyên gia nói với tôi quy hoạch từ bên trên áp từ trên xuống dưới hay từ dưới lên trên đều không ổn, có lẽ nên áp dụng quy hoạch theo đường xoắn trôn ốc, tức là lấy cái này để tựa vào cái kia… Không thể có một quy hoạch phủ được hết toàn bộ, nên chia thành 2 mức độ, phần cứng là nhà nước có thể can thiệp được và phần thứ hai chúng ta để một dung lượng không gian để thị trường tự điều chỉnh. Đã chậm thì nên có những hội thảo bàn sâu hơn để không đi từ thái cực này sang thái cực khác. Nhiều khi không có quy hoạch đã khó nhưng có quy hoạch rồi lại khó hơn vì chúng ta lại điều chỉnh, lại lệ thuộc vào sự thay đổi từ bên ngoài”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói.