Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh, Hội nghị giao ban với Hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài do Bộ Công Thương tổ chức định kỳ hàng tháng trong hơn một năm qua đã ghi nhận những phản hồi tích cực, góp phần khắc phục khó khăn cho phát triển thị trường.

Mặc dù sự phục hồi trong hoạt động xuất nhập khẩu chưa mạnh, nhưng mức suy giảm đã được thu hẹp và những kết quả trong việc tận dụng cơ hội hội nhập kinh tế quốc tế, đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu, tận dụng tốt các cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) trong năm qua là tiền đề cho sự phát triển ngoại trương trong năm 2024 – năm bứt phá trong việc thưc hiện Kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội 5 năm 2021-2025.

Theo dự báo của các chuyên gia và tổ chức kinh tế quốc tế, tình hình thế giới và khu vực sẽ tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường, triển vọng tăng trưởng kinh tế, thương mại, đầu tư không đồng đều, rủi ro gia tăng.

Để thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội, Nghị quyết số 11/NQ-CP của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đề nghị các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp chủ động sáng tạo trong phát triển thị trường cho sản phẩm địa phương, ngành hàng. Bên cạnh đó, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị thuộc Bộ Công Thương, cơ quan Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài trong việc xây dựng và triển khai xúc tiến thương mại thiết thực, hiệu quả, hỗ trợ doanh nghiệp khai thác đa dạng các thị trường xuất khẩu cũng như nhập khẩu phục vụ phát triển sản xuất.

Chia sẻ tại hội nghị, đại diện Sở Công Thương tỉnh Bình Phước cho hay, hiện nay, doanh nghiệp xuất khẩu hạt điều nói riêng và sản phẩm nông sản của tỉnh nói chung khi xuất khẩu sang thị trường các nước và vùng lãnh thổ thường gặp những vấn đề tranh chấp về chất lượng, số lượng hàng hoá không đảm bảo (mặc dù hàng hoá đạt chuẩn theo hợp đồng). Thế nhưng, đối tác nước ngoài thường viện dẫn lý do này để trì hoãn thanh toán hoặc yêu cầu doanh nghiệp giảm giá mua vào, dẫn đến buộc phải đồng ý nếu không đối tác nước ngoài không nhận hàng. Do vậy, hàng hoá đó phải vận chuyển ngược lại nơi xuất khẩu, trong khi giá cước vận tải tàu biển hiện nay rất cao làm cho doanh nghiệp của tỉnh sẽ lỗ hoàn toàn.

Do đó, đại diện Sở Công Thương tỉnh Bình Phước kiến nghị, khi xảy ra tranh chấp với đối tác nước ngoài, doanh nghiệp của tỉnh rất cần cơ quan Thương vụ hỗ trợ xác định về chất lượng, số lượng thực tế hàng hoá đó khi vận chuyển qua đến địa điểm yêu cầu của đối tác mua hàng, để doanh nghiệp làm cơ sở trong thanh toán hợp đồng.

Ngoài ra, với trường hợp hàng hoá của doanh nghiệp xuất khẩu Điều nói riêng và các sản phẩm nông sản của tỉnh nói chung xảy ra mất hàng hoặc thất lạc hàng hoá do phía đối tác mua hàng nước ngoài cố tình lừa đảo, cũng có thể do những sai sót Ngân hàng của hai nước hoặc thiếu sót về của cơ quan quản lý cảng biển hàng đến của nước bạn… Khi xảy ra, doanh nghiệp hầu như không thể liên lạc, cập nhật thông tin, không nắm bắt được cụ thể nguyên nhân, lý do. Vì vậy, khi có sự việc tương tự xảy ra rất cần sự quan tâm hỗ trợ từ Thương vụ để xác định việc mất hàng hay thất lạc hàng hoá nguyên nhân do đâu, để doanh nghiệp của tỉnh biết phối hợp thực hiện các bước tiếp theo.

Hơn nữa, doanh nghiệp của tỉnh còn nhiều bị động trong tiếp cận  thông tin chính xác từ đối tác mua hàng phía nước ngoài. Vì vậy việc các tham tán thương mại tham gia hỗ trợ cung cấp thông tin là rất cần thiết.

Theo ông Trần Ngọc Quân – Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU, chính sách mới về Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) sẽ thực hiện khai báo theo mẫu của EU từ tháng 6 2024. Các doanh nghiệp xuất khẩu thép, xi măng, phân bón cần nghiên cứu quy định của EU để tính lượng CO2 thải ra trong quá trình sản xuất.

Tương tự, quy định Chống mất rừng của EU- Due Diligent trong EUDR cũng sẽ có hiệu lực trong năm2024 nên doanh nghiệp xuất khẩu cà phê, đồ gỗ, cao su cần phải thực hiện thủ tục chứng nhận không phá rừng với hướng dẫn rất chi tiết của EU.

Ông Trần Ngọc Quân cho biết, dự kiến trong năm 2024, EU cũng đưa ra quy định Ecodesign trong ngành dệt may để hạn chế rác thải dệt may, hạn chế rác thực phẩm trong Fark to fork. Các quy định này đều đòi hỏi nhà sản xuất, xuất khẩu phải có sự chuẩn bị và chuyển đổi sản xuất tương ứng.

Hơn nữa, EU cũng đang tăng cường Quản lý an toàn thực phẩm, giám sát thương mại  nhất là các vụ việc lẩn tránh thuế từ các nước thứ 3. Đồng thời, trong tháng 1, EU cũng đã ban hành rất nhiều ngưỡng dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, hầu hết ở mức 0.01mg/1kg, phê chuẩn chương trình kiểm soát thực phẩm có nguồn gốc động vật (Việt Nam là thủy sản, mật ong – đang xem xét trứng và sữa), và các biện pháp khẩn cấp và tạm thời kiểm soát an toàn thực phẩm tại cửa khẩu.

Để tạo cơ hội cho doanh nghiệp, Đại sứ quán Việt Nam tại Bỉ và Thương vụ đang xây dựng Hội nghị người Việt tại EU với mong muốn kết nối Việt Nam và EU thông qua cộng đồng người Việt Nam. Các địa phương quan tâm, cần chủ động xây dựng kế hoạch đoàn ra và liên hệ Thương vụ, Đại sứ quán  để cùng chuẩn bị chương trình.

Ngoài ra, Bộ Công Thương sẽ tổ chức chương trình kết nối giao thương-Outsourcing năm 2024 vào đầu tháng 6; trong đó, các Tham tán thương mại sẽ tổ chức đoàn về mua hàng. Dự kiến khu vực châu Âu cũng sẽ tổ chức hội nghị tham tán thương mại trong khuôn khổ Outsourcing và Thương vụ Bỉ sẽ phối hợp với một số hiệp hội EU, doanh nghiệp Luật tổ chức tập huấn thực thi quy định của EU liên quan đến các vấn đề nêu trên.

Riêng đối với thị trường Bỉ, năm nay nhà vua Bỉ sẽ thăm Việt Nam, do vậy, Thương vụ, Đại sứ quán đang phối hợp với các Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư của các vùng của Bỉ tổ chức các hoạt động kinh tế, tìm kiếm thị trường để chuẩn bị cho thanhf công của chuyến thăm của nhà vua. Chẳng hạn như tìm kiếm đối tác tham gia mua sắm chinh phủ tại Việt Nam của Vùng Flander trong tháng 3; đoàn tìm đối tác nông nghiệp của Wallonie trong tháng 5; đoàn xúc tiến thương mại của Brussels trong tháng 10.

Nhằm giúp doanh nghiệp thâm nhập sâu vào thị trường EU, ông Trần Ngọc Quân khuyến nghị: Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đã bước vào năm thực hiện thứ 4, biểu B3 đã về 0%, biểu B5 đã thực hiện được một nửa, cơ hội thị trường của hàng Việt Nam là rất lớn. Vì vậy, rất nhiều nước khác đang ao ước có một hiệp định như EVFTA để tiếp cận thị trường EU. Do đó, EVFTA sẽ tiếp tục là một trong những chìa khóa cho xuất khẩu Việt Nam vào EU.

Mặt khác, doanh nghiệp cần lưu ý tới chất lượng sản phẩm, nhất là hàng nông, thủy hải sản cũng như thực hiện tốt việc thực thi khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) để đoàn thanh tra của EU vào kiểm tra trong tháng 6/2024.